One of the municipalities close to my heart is the Municipality of Baao, Camarines Sur. It is also one of the places that struck my interest during our Bicol Class under Prof. Arcilla. It’s because, according to her, if there is a pioneer for night markets, it is Baao.

Indeed, as opposed to other public markets, sa Baao lang ako nakahiling ki mercado na sarado pagkaaga samantalang bukas pag banggi. Halos gabos kaya na mercado na napasyaran ko digdi sa Pilipinas, mga alas-tres o alas-kwatro nin aga nagbuburukasan na asin dakul na an mga parabakal. Siyempre, an habol kaya mga preskong gulayon asin isira. Pero an makangalas, sa Baao, alas-siyete na, wara pang mga paratinda. Dai man puwedeng sabihon na bako mahilig an mga tawo sa mga preskong pagkaon. Sa totoo lang, sa banwaan na yan ako nakatana ki preskong batag, mais asin tilapya.

Sarong eksplinasyon kan phenomenon na ini iyo an pagiging agricultural economy kan banwa. Tatao an mga tawo magtanom kaya an mga kaipuhan nindang pagkaon, makukua na lang sa mga natad ninda o kaya natad kan kataning. Ikaduwa, mas aktibo an mga tawo pag banggi. Mala ngani ta dakul kang mahihiling na makuapo ni Barlin (mga daraga asin soltero) na nagraralabay-labay sa sentro. Siyempre, dakulang eksplinasyon man an pagiging simple kan buhay sa Baao.  Ining pagiging simple siguro an dahilan kun nata medyo mabagal man an economic development sa munisipyo.

Apwera sa night market, saro pang interesting na phenomenon sa Baao an kawaran nin mga Intsik. Siguro dahil bako masyadong aktibo an lugar sa komersiyo kaya bako masyadong attractive. Pero eksplinasyon kan mga taga-duman, naprotektahan lang talaga ninda an saindang kultura. Mala ngani ta maski pinapagultanan an banwaan nin Baao kan siyudad nin Iriga asin munisipyo kan Pili, an Capital Town kan Camarines Sur, iba man an tono asin tataramon sa lugar.

Preo kun ano an levelo kan kawaran nin Intsik sa lugar, kabaliktadan man kaan an presensiya ki mga bagay na nagpupoon sa letter “B”. Siyempre pangenot na diyan an presensiya kan pinaka-primerong Filipino Bishop — si George Barlin. Ini man siguro an dahilan kun nata medyo relihiyoso an mga taga-Banwaan nin Baao.

Apwera sa “B” for “Baao” asin “Barlin”, makukua man sa Baao an saro sa mga mayor sa Pilipinas na may pinakahalabang termino — si ex-Mayor Paolo Briones. Mala ta nalagpasan pa kaini an bilang kan taon na naging presidente si Ferdinand Marcos. An sabi, maabot man sa trenta anyos an saiyang ipinagsirbi sa banwa. Kasabay man niya an saiyang municipal secretary na saro man na “B” asin record holder man an ipinagserbisyo sa banwa — si Manny Buita. During the pre-EDSA period, Manny was also the title holder of the longest-serving municipal secretaries in the Philippines.

Pero kan magpahingalo na si Mayor Pol asin Secretary Manny, may sarong “B” na nagluwas man na nagpabisto sa banwaan — an”bunay” (“egg” in English, “sogok” sa Naga, “salag” sa Daraga).  Makukua kaya sa Baao an saro sa mga dakulang poultry sa Camarines Sur. Pagsadiri man ini kan dating Baao Mayor Mel Gaite na kapamilya ni Manny Gaite, an taga-Malacanang na nadadawit sa ZTE scandal. Sabi, “B” man ini si Manny — “B” as in “bombay” — dahil sa pagpapautang niya kuno kay Jun Lozada, an star witness sa broadband deal.

Si Mel Gaite sinundan man nin saro pang “B”, si Quirino Boncayao, Jr., an nangganang mayor kan nakaaging pirilian. Kun ano pang “B” an idagdag niya, dai ta pa aram. An aram ta, nagluluwas na masyadong mahilig an mga taga-Baao sa “B”.

• Places & Destinations